Дзяржаўны візіт Прэзідэнта Беларусі ў Манголію будуць абмяркоўваць яшчэ вельмі доўга. І не таму, што гэта быў першы ў гісторыі двухбаковых адносін візіт на найвышэйшым узроўні. Кіраўнікі дзяржаў не толькі дамовіліся аб дружбе і супрацоўніцтве, аднаўленні некалі цесных адносін, якія існавалі яшчэ ў часы Савецкага Саюза, але і намецілі канкрэтную дарожную карту. Чаму Манголія і чаму менавіта зараз? У новым выпуску YouTube-праекта БЕЛТА “Па факце: рашэнні Першага” мы расказваем, як Краіна вечна сіняга неба сустракала беларускага лідэра, пра што прэзідэнты гаварылі сам-насам і якіх дамоўленасцей дасягнулі, чым Манголія здзівіла Аляксандра Лукашэнку і навошта ён падарыў свайму калегу цэлы. “табун” беларускіх коней. А таксама паспрабуем адказаць на пытанне, што стратэгічна дае Беларусі выйсце на мангольскі рынак?
Як пачыналіся адносіны Беларусі з Манголіяй
Мінск і Улан-Батар раздзяляе амаль 7 тыс. км шляху. Але нашы краіны значна бліжэй адна да адной, чым можа здацца на першы погляд. Яшчэ ў часы Савецкага Саюза беларусы ўнеслі значны ўклад у развіццё Манголіі, прымалі непасрэдны ўдзел у будаўніцтве розных аб’ектаў. А ў снежні 1991 года Манголія стала трэцяй па ліку краінай, якая прызнала незалежнасць і дзяржаўны суверэнітэт Беларусі.
Так, цяперашні прэзідэнцкі візіт першы ў гісторыі двухбаковых адносін, але на самой справе Аляксандр Лукашэнка ўжо наведваў Манголію – яшчэ ў дэпутацкія гады і якраз у момант заключэння дыпламатычных адносін паміж краінамі.
Увесь гэты час Беларусь і Манголія імкнуліся падтрымліваць адносіны на палітычным узроўні. Аляксандр Лукашэнка сустракаўся з мангольскімі калегамі на самітах ва Уфе і Ціндао. Паступальна разьвіваліся і эканамічныя сувязі. Але прыйшоў час адкрываць якасна новы этап у двухбаковым супрацоўніцтве.
Як рыхтаваўся візіт Лукашэнкі ў Манголію
Кіраўніка беларускай дзяржавы ў Манголіі чакалі з нецярпеннем. Як расказвалі ў кулуарах, Прэзідэнт Ухнаагійн Хурэлсух трымаў падрыхтоўку візіту на асабістым кантролі, штотыдзень прымаючы з дакладамі супрацоўнікаў МЗС. І ўсё гэта нездарма: у снежні мінулага года на палях кліматычнага саміту ў Дубаі ён нагадаў Аляксандру Лукашэнку, што чакае яго ў госці, а значыць, трэба трымаць марку.
У сакавіку разам з прадстаўнічай дэлегацыяй Улан-Батар наведаў міністр замежных спраў Сяргей Алейнік. У час сустрэчы з мангольскім лідэрам ён перадаў яму пасланне ад Аляксандра Лукашэнкі, у якім Прэзідэнт пацвердзіў гатоўнасць наведаць Манголію і выказаў надзею на змястоўнае напаўненне свайго візіту.
Кіраўнік беларускага МЗС тады наведаў некалькі міністэрстваў і прадпрыемстваў, паразмаўляў з прадстаўнікамі дзяржаўных органаў і бізнес-супольнасці. Як высветлілася, у Манголіі сочаць за навінамі з Беларусі.
“Я вучыўся ў Ленінградзе, і там было вельмі шмат беларусаў. У той час я даведаўся пра трагічную гісторыю Хатыні, пазнаёміўся з творчасцю цудоўнага ансамбля «Песняры». І з таго часу я пачаў цікавіцца навінамі з Беларусі. Калі я правільна зразумеў, Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка сам некалі працаваў у сельскай гаспадарцы. Як мне падалося, ён да ўсяго падыходзіць па-гаспадарску і блізкі да зямлі, не адарваны ад рэальнага жыцця», – распавёў выканаўчы дырэктар кампаніі «Кашэмір холдынг» Сэмбээжавін Мунхжаргал.
Мангольскі бізнесмен расказаў, за што цэніць БелАЗы і паважае беларусаў
У мангольскага прадпрымальніка таксама ёсць бізнес у горнаруднай прамысловасці, таму ён не па чутках знаёмы з кар’ернай тэхнікай БелАЗ. «Яна вельмі магутная і якасная. Мы яе вельмі шануем. Беларусы вельмі справядлівыя і працавітыя людзі. У сучасным свеце многія любяць усё гэта рабіць напаказ, але беларусы гэта робяць ад шчырага сэрца. Мы будзем умацоўваць наша сяброўства і пашыраць наша супрацоўніцтва», – заявіў бізнэсмэн.
Чаму візыт Лукашэнкі ў Манголію называюць гістарычным
Чатырохдзённы візіт кіраўніка дзяржавы ў Манголію называюць гістарычным, і гэта не выдумка журналістаў. Урачыстая цырымонія ў аэрапорце, вялікі картэж суправаджэння – так тут сустракаюць толькі вельмі важных гасцей.
Прэзідэнт Манголіі назваў гістарычным дзяржаўны візіт Лукашэнкі ва Улан-Батар
Сустрэча і знаёмства двух прэзідэнтаў адбыліся ў першы працоўны дзень. Гэта не паказвалі ў СМІ: пасля наведвання Нацыянальнага музея Чынгісхана Аляксандр Лукашэнка накіраваўся ў загарадную рэзідэнцыю мангольскага лідэра. Сустрэча доўжылася больш за дзве гадзіны і завяршылася абменам падарункамі. Напэўна многія пытанні прэзідэнты папярэдне ўжо абмеркавалі там, таму афіцыйныя перамовы, якія адбыліся на наступны дзень, былі не проста размовай калег або партнёраў: бакі пачалі звязваць — без перабольшання — брацкія адносіны.
“Гэты візіт мае гістарычнае, асаблівае значэнне, таму што адкрывае новую старонку ў цёплых і цесных адносінах, накіраваны на ўмацаванне партнёрства паміж дзвюма краінамі”, — заявіў у час перагавораў Ухнаагійн Хурэлсух.
У цэлым жа дзве краіны шмат у чым падобныя. Абедзьве заціснутыя паміж дзьвюма імпэрыямі, як адзначыў беларускі лідэр. Калі ў выпадку Беларусі гэта Расія і Еўрасаюз, то Манголія размешчана паміж Кітаем і Расіяй. У гэтым плане Аляксандр Лукашэнка падтрымаў цяперашнюю знешнюю палітыку Манголіі, якая праводзіць яе вельмі тонка і акуратна, балансуючы паміж гэтымі сіламі. Тым больш краіна валодае каласальнымі прыроднымі багаццямі, і гэта балазе трэба зберагчы і абараніць.
«Ад усёй душы, ад усёй нашай дэлегацыі беларускага народа жадаю вам быць моцнымі, каб выжыць у гэтым свеце і зрабіць мангольскі народ заслужана багатым і вялікім. Вялікі Чынгісхан заўсёды вучыў: каб нечага дасягнуць, кожнаму трэба на сваім месцы рабіць сваю справу. А ўлада павінна быць цвёрдай, цвёрдай, як кулак. Растапыранымі пальцамі ўладу ніхто не трымае», — падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Цікава, што ў вузкім складзе Аляксандр Лукашэнка і Ухнаагійн Хурэлсух праводзілі перамовы хоць і ў будынку Дзяржаўнага палаца, але ў традыцыйнай мангольскай юрце, устаноўленай у адной з залаў будынка. Гэта – даніна традыцыям, якія ў Манголіі асабліва шануюць.
І яшчэ адна асаблівасць візіту: напярэдадні ва Улан-Батар прыбыла беларуская дэлегацыя ў складзе членаў урада, кіраўнікоў прадпрыемстваў, арганізацый і бізнес-колаў. Прычым склад дэлегацыі быў настолькі прадстаўнічым, што для яе прыйшлося заказваць асобны самалёт.
«Пачыналася супрацоўніцтва з Манголіяй у далёкія-далёкія часы: з часоў Савецкага Саюза. Актыўна ішлі продажы, актыўна ішло супрацоўніцтва. І ў знак гэтага супрацоўніцтва ў 1986 годзе завод быў узнагароджаны ордэнам Палярнай зоркі, – успамінае генеральны дырэктар Мінскага трактарнага завода Віталь Воўк. – Натуральна, за 1990-я гады продажу знізіліся практычна да нуля. З кожным годам мы іх нарошчваем, шукаем новых партнёраў. І сёння мы нарэшце дамовіліся з кампаніяй, якая ўваходзіць у Міністэрства сельскай гаспадаркі, аб комплексным падыходзе. Гэта значыць, пастаўляць не трактар як энергасродак, а менавіта тэхналогіі, якія сёння ёсць у Беларусі. Гэта і плуг да трактара, і пасяўны агрэгат, і сеялка».
У савецкія гады МТЗ атрымаў ад Манголіі ордэн. Ці заваююць зноў беларускія трактары мангольскі рынак
Аб чым дамовіліся Беларусь і Манголія пасля перагавораў на вышэйшым узроўні
Галоўным вынікам візіту стаў падпісаны прэзідэнтамі дагавор аб дружалюбных адносінах і супрацоўніцтве паміж Беларуссю і Манголіяй. Па выніках перагавораў на вышэйшым узроўні заключана 14 розных дакументаў па развіццю двухбаковага супрацоўніцтва ў розных сферах, усяго ж у рамках візіту — каля 30.
Апроч дамовы, найбольш значнай з’яўляецца дарожная карта супрацоўніцтва Беларусі і Манголіі да 2026 года. Яна змяшчае больш за 50 мерапрыемстваў і праектаў у 16 сектарах і сферах дзейнасці.
«Мы падрабязна абмеркавалі і абмяняліся меркаваннямі па пытаннях рэалізацыі праектаў і праграм, накіраваных на ўзбагачэнне нашых адносін эканамічным зместам. Яны, несумненна, унясуць свой уклад у развіццё нашых адносін, прынясуць эканамічныя выгады абедзвюм краінам і стануць знакавым сімвалам у двухбаковых адносінах», – расказаў Прэзідэнт Манголіі. У дадатак да гэтага каля паўтара дзесятка дамоўленасцей заключаны ў час бізнес- форума. Іх фінансавы выраз – не менш як $ 20 млн.
Канешне, пакуль тавараабарот паміж Беларуссю і Манголіяй зусім невялікі і нават мізэрны, як назваў яго Аляксандр Лукашэнка. Гэта каля $30 млн па выніках 2023 года. Але галоўнае, што ёсць жаданне і чыста чалавечая аснова для супрацы.
«Мы не пакутуем гігантаманіяй. Мы цудоўна разумеем нашы адносіны і сваё месца ў адносінах Манголіі з іншымі краінамі. Мы б хацелі з чагосьці добрага, вялікага пачаць з вамі. Тры-чатыры праекты, каб мы маглі пераканаць і ваш народ, і кіраўніцтва краіны, і журналістаў, і вашую апазіцыю, што мы нешта можам. Давайце гэтыя тры-чатыры праекты вызначым, і мы вам пакажам, што мы можам з вамі супрацоўнічаць не горш, чым вы супрацоўнічаеце з гэтымі вялікімі імперыямі. У пытаннях супрацоўніцтва з вамі мы абсалютна адкрыты», – заявіў беларускі лідэр.
Зрэшты, ужо па выніках гэтага візіту пакет падпісаных дакументаў сведчыць аб наяўнасці значна большай колькасці праектаў і перспектыўных напрамкаў, чым тры-чатыры, аб якіх згадаў Аляксандр Лукашэнка. Кожная такая дамоўленасць адпавядае мэтам і задачам такіх нацыянальных праграм Манголіі, як “Бачанне-2050”, “Харчовая рэвалюцыя”, “Мільярд дрэў” і іншыя.
«Мы – вашыя самыя блізкія сябры і браты. І мы з Прэзідэнтам у эканоміцы дакажам, што мы шмат што можам тут зрабіць. Не менш, чым імперыі, з якімі вы мяжуеце, і развітыя дзяржавы. Я гэтага вельмі хачу, і мы гэта зробім», – падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка.
Бакі дамовіліся аб пастаўках беларускай тэхнікі для горназдабыўной прамысловасці, сельгастэхнікі і абсталявання, машын для ліквідацыі надзвычайных сітуацый. Размова ідзе і аб магчымасці навучання мангольскіх грамадзян рабоце з гэтай тэхнікай, а таксама павелічэнні колькасці мангольскіх студэнтаў у Беларусі.
Амбасадар: у перспектыве Беларусь і Манголія могуць выходзіць з сумеснай прадукцыяй на рынкі Паўднёва-Усходняй Азіі
«На сустрэчы кіраўнікоў дзяржаў абмяркоўвалася тэма сумеснага выхаду на рынкі Паўднёва-Усходняй Азіі. Гэта значыць, мы можам тут нешта збіраць, задавальняць патрэбнасці мангольскага боку і адначасова са сваёй прадукцыяй рухацца далей. Цікавая тэма гучала па вагонах: ёсць патрэба ў мангольскіх чыгуначнікаў. Мы маглі б разгледзець магчымасць не толькі прамой пастаўкі, але і стварэння зборачных вытворчасцей», – адзначыў Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Беларусі ў Манголіі Дзмітрый Гарэлік.
Што Лукашэнка падарыў Прэзідэнту Манголіі
На наступны дзень пасля афіцыйных перамоў Аляксандр Лукашэнка і Ухнаагійн Хурэлсух прадоўжылі размову ўжо ў нефармальнай абстаноўцы. Кіраўнік беларускай дзяржавы наведаў загарадны Цэнтр мангольскай культуры, дзе азнаёміўся з самабытнымі традыцыямі і звычаямі народа Манголіі. У гонар Прэзідэнта тут аднавілі атмасферу штогадовага агульнанацыянальнага фестывалю Наадам. Вакальныя і харэаграфічныя нумары дэманстраваліся ўпярэмежку з традыцыйнымі мангольскімі відамі спорту.
Прэзідэнты Беларусі і Манголіі паразмаўлялі ў нефармальнай абстаноўцы. Лукашэнка наведаў загарадны цэнтр мангольскай культуры
Ухнаагійн Хурэлсух падарыў беларускаму калегу пару мангольскіх скакуноў каурай масці. Ім далі мянушкі Мір і Хуткі. Аляксандр Лукашэнка таксама не пакінуў Прэзідэнта Манголіі без падарунка і прэзентаваў яму цэлы “табун” беларускіх коней — два надзейныя мінскія трактары.
«Раю навучыцца. Вельмі добрая тэхніка. У наступны раз я прыеду – ты мне пакажаш, як ты кіруеш гэтым трактарам», – папярэдзіў беларускі лідэр.
Якія перспектывы адкрывае для Беларусі выхад на мангольскі рынак
Візіт Аляксандра Лукашэнкі ў Манголію (на хвіліначку, чатырохдзённы) быў насычаным і каларытным. Але скептыкі могуць запярэчыць: «Навошта гэтулькі шуму паднімаць вакол адносін з Манголіяй, гандаль з якой у нас не ў прыярытэце? Ды і менталітэт у манголаў, нягледзячы на нашыя гістарычныя сувязі, зусім іншы». Маўляў, не спрацуемся. А вось тут і пачынаецца самае цікавае. Давайце па парадку.
Наведванне Манголіі Прэзідэнтам планавалася і рыхтавалася ў рэчышчы стратэгіі па развіццю адносін з краінамі далёкай дугі. Гэтаму сегменту Беларусь надае асаблівае значэнне ў рамках палітыкі па дыверсіфікацыі экспарту, і непрыярытэтных напрамкаў тут быць не можа. У гэтым пляне беларуска-мангольскае супрацоўніцтва выглядае вельмі нават упэўнена.
І потым, эксперты лічаць, што будзе памылкай успрымаць нашы адносіны з Манголіяй як выключна двухбаковы праект. Перспектывы тут могуць быць значна шырэйшыя. Якія ж яны?
«Трэба знаходзіць кропкі росту сумесна з нашымі стратэгічнымі партнёрамі – гэта Кітайская Народная Рэспубліка, Расійская Федэрацыя. Сёння тавараабарот Расіі і Манголіі ў раёне $2,5 млрд., да 2030 года будзе $5 млрд. У іх рэалізуюцца вельмі вялікія інвестыцыйныя праекты. Таму, мне здаецца, трэба не толькі з Манголіяй працаваць, а трэба працаваць і з расійскімі інвестарамі ў гэтым рэгіёне: той жа “Расатам”, КАМАЗ, “Ростех”, – лічыць эканамічны аналітык, кандыдат эканамічных навук Георгій Грыц.
На яго думку, трэба звярнуць увагу яшчэ на адзін момант: «Той фармат, які прадэманстраваў кіраўнік дзяржавы, — гэта класічны ўрок, як трэба працаваць на рынках дружалюбных краін. Гэта значыць, ён не проста падарыў карціну (хоць у гэтым нічога такога няма), а трактары. Што такое трактары? Гэта высокатэхналагічная прадукцыя, іх трэба абслугоўваць. Гэта значыць фактычна ён заклаў фармат будучага супрацоўніцтва».
Якія кропкі росту могуць быць у Беларусі ў Манголіі? Вось што прапануе эканаміст
Аналітык Беларускага інстытута стратэгічных даследаванняў Антон Дударонак у сваю чаргу заўважыў, што ў Манголіі вельмі сур’ёзна вырас аб’ём унутраных грузаперавозак – практычна на 70%. Расце і аб’ём перавозак па маршруце Кітай – Еўропа праз мангольскі сухапутны порт Эрэн-Хота.
«І Беларусі вельмі пашанцавала, што мы менавіта зараз выйшлі на Манголію, на павышэнне ўзроўню адносін з гэтай краінай: у нас ёсць магчымасць падключыцца да эканамічнага калідора Расія – Манголія – Кітай і развіваць сумесныя праекты. Мы маглі б выкарыстоўваць транспартныя магчымасці, магчымасць удзелу ў сумесных эканамічных праектах і ў цэлым у развіцці агульнай еўразійскай прасторы», – сказаў Антон Дударонак.
Так, ёмістасць мангольскага рынка адносна невялікая. І Беларусь не зможа запоўніць усю краіну сваёй прадукцыяй. Таму краінам неабходна глядзець далей: спачатку пастаўкі, затым сумесныя вытворчасці і ў выніку – выхад на рынкі трэціх краін, як расказаў беларускі пасол. Чаму б і не?
Наконт менталітэту. Беларусы і манголы – гэта сапраўды розныя этнасы. Але хіба гэта сёння стаіць на першым месцы ў двухбаковых адносінах? Магчыма, у краінах, якія ўяўляюць сябе геапалітычнымі лідэрамі і імкнуцца да перавагі, так і ёсць. Але для Беларусі, як і для Манголіі, важна найперш выбудоўваць узаемапаважлівы, даверны і раўнапраўны дыялог. Менавіта гэта аснова любых адносін як у эканоміцы, так і ў палітыцы.
Дударонак: у Беларусі з’явілася магчымасць падключыцца да эканамічнага калідора Расія-Манголія-Кітай
«Як з любымі іншымі краінамі (усё роўна якімі — азіяцкімі, еўрапейскімі, лацінаамерыканскімі, афрыканскімі), гандаль будуецца на чым — на даверы, на ўзаемнай павазе, на ўзаемавыгадных. . У беларусаў ёсць адпаведныя кампетэнцыі, у нас ёсць тэхналагічная, навуковая аснова. Мы на тэрыторыі Манголіі не проста можам, а павінны і будзем працаваць. Гэтак жа, як працуем у іншых краінах, з улікам, вядома, мясцовай мэнтальнасьці. Гандаль ёсць гандаль. Гуманітарнае супрацоўніцтва ёсць гуманітарнае супрацоўніцтва. Палітычнае ўзаемадзеянне ёсць палітычнае ўзаемадзеянне. Я не думаю, што тут ёсць нейкія небяспекі, што з-за таго, што мы знаходзімся далёка і ў нас крыху рознае паходжанне, мы не можам шчыльна супрацоўнічаць. Наадварот, мы павінны дапаўняць адзін аднаго», – перакананы Зміцер Гарэлік.
У чым галоўная аснова візіту Лукашэнкі ў Манголію
І апошняе. Кажуць, Усход – справа тонкая. Таму ўсходнія краіны ў раздзел кута пры прыняцці тых ці іншых рашэнняў часта ставяць міжасобасныя адносіны. Гэта добра відаць на прыкладзе тых жа Кітая, Азербайджана і Узбекістана: цесныя зносіны Аляксандра Лукашэнкі з лідэрамі гэтых дзяржаў – драйвер двухбаковага супрацоўніцтва.
Магчыма, таму асноўная частка візіту беларускага лідэра ў Манголію складалася з нефармальных мерапрыемстваў. За афіцыйнымі фармулёўкамі і лаканічнымі паведамленнямі важна ўбачыць галоўнае – Беларусь і Манголія маюць намер развіваць брацкія адносіны і трансліраваць гэтую філасофію на іншыя краіны і рэгіёны.
«Мы не прыехалі сюды выгаду нейкую знайсьці. У нас тавараабарот каля $30 млн. Мізэрны. Мы ўчора з Прэзідэнтам абмяркоўвалі гэтае пытанне: гэта мізэрны тавараабарот для нашых краін. Мы жадаем яго павялічыць. Але не дзеля нашай толькі выгады. У нас высокатэхналагічная краіна (і Прэзідэнт гэта ведае) са часоў Савецкага Звяза. Калі Манголія зацікаўлена ў нашых тэхналогіях (а мы можам вам любое пытанне вырашыць, любую задачу), мы можам канкураваць на сумленнай аснове з любой дзяржавай, якая размешчана тут побач. Таму мы не па выгаду прыехалі. Мы жадаем аднавіць нашы адносіны, якія заўсёды былі не сяброўскімі, а брацкімі, цёплымі адносінамі. Вось аснова нашага візіту!» – акрэсліў прыярытэты Аляксандр Лукашэнка.
Купіць білет онлайн